👉 Οι αξίες ως πολιτικό πρόταγμα
Έχει δίκιο ο κος Τσιντσίνης, αρθρογράφος της Καθημερινής (βλ. άρθρο με τίτλο «Ταριχεύσεις» στο πρώτο σχόλιο). Σε μια κοινωνία που έχει λύσει τα προβλήματά της, η αναφορά σε αξίες μοιάζει υπερφίαλη και απολίτικη.
Γιατί να επικαλεστείς τη Δημοκρατία εκεί που λειτουργούν οι θεσμοί, εκεί που λειτουργεί ο έλεγχος της εξουσίας;
Γιατί να επικαλεστείς την ασφάλεια, όταν έχεις δημόσια υγεία και παιδεία, όταν όλοι σέβονται τον νόμο και ο νόμος σέβεται όλους; Γιατί να επικαλεστείς την ισότητα, όταν η δικαιοσύνη λειτουργεί απρόσκοπτα και αμερόληπτα, το κράτος την σέβεται και εκείνη σέβεται το κράτος;
Γιατί να επικαλεστείς την πρόοδο σε μια κοινωνία, όπου κάθε άνθρωπος έχει τη δυνατότητα «να ολοκληρωθεί πνευματικά και πολιτισμικά και να αναπτύσσει δημιουργικά τις πρωτοβουλίες του, σε μια πραγματικά ελεύθερη κοινωνία δίχως άγχος χωρίς καταπίεση»*; Σε μια τέτοια κοινωνία, η επίκληση των αξιών μοιάζει κενή πολιτικού περιεχομένου.
Μοιάζει με διαφυγή την ώρα που πρέπει να πεις τι θέλεις να κάνεις, πώς και γιατί.
Εκεί που η επίκληση των αξιών έχει σημασία, είναι σε μια κοινωνία που δεν λειτουργεί έτσι. Έχει νόημα σε μια κοινωνία όπου η αξία σου σαν πολίτης εξαρτάται από το ποιον ξέρεις.
Όπου η πολιτική ηγεσία διατηρεί όλες τις εξουσίες και δεν ελέγχεται. Όπου η δικαιοσύνη αργεί και όπου οι καθυστερήσεις της συμμετέχουν στην αδικία.
Η επίκληση αξιών έχει νόημα σε μια κοινωνία βαθιά ταξική, όπου διευρύνονται συνέχεια οι ανισότητες σε εισόδημα, πλούτο και πρόσβαση στην εξουσία, όπου το να γεννηθείς στην αγροτική Θράκη είναι μειονέκτημα σε σχέση με την αστική Αθήνα, και στα Σεπόλια σε σχέση με το Κολωνάκι.
Έχει νόημα όταν ανησυχείς αν το Υπουργείο Εσωτερικών θα δώσει τα προσωπικά σου δεδομένα, αν η τράπεζα πουλήσει το δάνειο σου χωρίς να στο πει, αν το γραφείο του Πρωθυπουργού ακούει τα τηλέφωνα των αντιπάλων του και των Υπουργών του και αν τα παιδιά σου θα φτάσουν με το τρένο στη Θεσσαλονίκη διότι ο κομματικός μηχανισμός έχει διαβρώσει ό,τι θα «διασφάλιζε την ασφάλεια».
Η επίκληση των αξιών έχει νόημα όταν την ανασφάλεια που νιώθεις εντείνει ο τρόπος που λειτουργεί το ίδιο το κράτος και η συμπεριφορά του απέναντι στον πολίτη.
Σε ένα τέτοιο κράτος έχει νόημα η επίκληση των αξιών.
Και έχει νόημα, διότι οι αξίες είναι το βασικό υλικό πάνω στο οποίο μπορείς να διορθώσεις τις παθογένειες του κράτους και του πολιτικού συστήματος. Είναι η βασική πρώτη ύλη των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων που οφείλεις να κάνεις. Χωρίς αυτές κινδυνεύεις να αφήνεις τα πράγματα ίδια ή να διορθώνεις πράγματα προς τη λάθος κατεύθυνση.
Έτσι, το ερώτημα που θα έπρεπε να μας απασχολεί δεν είναι αν έχουμε ανάγκη τις αξίες αλλά τι κοινωνία είναι η Ελλάδα;
Μία που τις υπηρετεί και άρα μπορούμε να τις «ταριχεύσουμε» μέχρι να τις ξαναχρειαστούμε ή μία όπου η λειτουργία του κράτους και της Κυβέρνησης αμφισβητεί την ίδια τη σημασία τους στην πολιτική ζωή του τόπου;
Μια κοινωνία όπου η πολιτική σέβεται αξίες ή μια κοινωνία όπου η πολιτική ποδοπατάει αξίες για να διατηρήσει την εξουσία της; Δυστυχώς, οι περισσότερες Ελληνίδες και οι περισσότεροι Έλληνες, βιώνουμε την δεύτερη κοινωνία.
Η πρώτη αφορά μια Ελλάδα που βιώνει μόνο η φαντασία του κου Μητσοτάκη και κάποιων υποστηρικτών του.
Για αυτό μιλούσα, μιλάω και θα μιλάω πάντα, για την ανάγκη ύπαρξης προοδευτικών αξιών στην πολιτική.
* Απόσπασμα από το «Συμβόλαιο με τον Λαό», ΠΑΣΟΚ 1981
